رعایت نکات امنیتی در طراحی و پیاده‌سازی نرم‌افزارهای تحت وب از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است؛ چراکه این نرم‌افزارها به‌دلیل ماهیت خود، در معرض تهدیدات گوناگون قرار دارند. در ادامه، دلایل اصلی این اهمیت به‌صورت خلاصه بیان شده است:
۱. حفاظت از اطلاعات حساس کاربران
نرم‌افزارهای تحت وب معمولاً اطلاعات حساس کاربران مانند داده‌های شخصی، مالی یا پزشکی را جمع‌آوری و ذخیره می‌کنند. نقض امنیتی می‌تواند منجر به سرقت اطلاعات، نقض حریم خصوصی و تبعات قانونی مانند جریمه‌های مرتبط با مقررات GDPR شود.
۲. مقابله با حملات سایبری
این نرم‌افزارها اغلب هدف حملاتی مانند XSS، CSRF، تزریق SQL و فیشینگ قرار می‌گیرند. رعایت اصول امنیتی از دسترسی غیرمجاز، دست‌کاری داده‌ها یا اختلال در عملکرد برنامه جلوگیری می‌کند.
۳. حفظ اعتماد کاربران
نقض امنیتی می‌تواند اعتماد کاربران به برند یا خدمات را به‌شدت خدشه‌دار کند. امنیت مناسب، تضمین‌کننده‌ی اعتماد کاربران و پایداری رابطه آن‌ها با کسب‌وکار است.
۴. رعایت الزامات قانونی و استانداردهای صنعت
صنایع مختلف مانند مالی، بهداشت و تجارت الکترونیک ملزم به رعایت استانداردهایی نظیر PCI-DSS، HIPAA و GDPR هستند. عدم رعایت این مقررات ممکن است منجر به جریمه‌های سنگین و محدودیت‌های عملیاتی شود.
۵. کاهش خسارات مالی
حملات سایبری می‌توانند خسارات مستقیم (مانند جبران خسارت کاربران) و غیرمستقیم (مانند توقف خدمات، بازسازی سیستم و از دست رفتن مشتریان) به همراه داشته باشند. رعایت امنیت از بروز چنین هزینه‌هایی جلوگیری می‌کند.
۶. حفظ عملکرد و پایداری سیستم
برخی حملات مانند DDoS می‌توانند عملکرد سامانه را مختل کنند. اقدامات امنیتی نظیر کنترل نرخ درخواست‌ها و پایش ترافیک، به پایداری و دسترس‌پذیری سامانه کمک می‌کند.
۷. جلوگیری از سوءاستفاده از منابع سیستم
در صورت نقض امنیت، ممکن است منابع سرور برای فعالیت‌های غیرمجاز مانند استخراج ارز دیجیتال یا ارسال اسپم مورد سوءاستفاده قرار گیرد و موجب کاهش کارایی و آسیب به اعتبار سازمان شود.
۸. تضمین تداوم کسب‌وکار
وقوع رخنه‌های امنیتی ممکن است منجر به توقف عملیات یا لطمه به شهرت سازمان شود. اتخاذ تدابیر امنیتی، نقش کلیدی در برنامه‌ریزی برای تداوم کسب‌وکار ایفا می‌کند.
در مجموع، امنیت نرم‌افزارهای تحت وب نه‌تنها برای حفاظت از اطلاعات و منابع سازمانی و کاربران ضروری است، بلکه نوعی سرمایه‌گذاری برای اعتمادسازی، پایداری و موفقیت بلندمدت کسب‌وکار به‌شمار می‌رود. با توجه به پیچیده‌تر شدن تهدیدات سایبری، لازم است اصول امنیتی از همان مراحل اولیه طراحی و توسعه مدنظر قرار گیرد.
در ادامه، چک‌لیست امنیتی مخصوص برنامه‌های ASP.NET MVC به زبان فارسی ارائه شده است. این چک‌لیست با هدف مقابله با تهدیدات رایجی همچون XSS، CSRF، تزریق SQL و غیره و بر اساس بهترین شیوه‌ها و استانداردهای امنیتی تدوین شده است:
چک‌لیست امنیتی ASP.NET MVC
- اعتبارسنجی و پاک‌سازی ورودی‌ها
– اعتبارسنجی تمام ورودی‌های کاربر در سمت سرور از نظر نوع، طول، فرمت و محدوده. از ویژگی‌های داده (مانند `[Required]`، `[StringLength]`) و منطق اعتبارسنجی سفارشی استفاده کنید.
– پاک‌سازی ورودی‌ها برای جلوگیری از XSS با رمزنگاری خروجی‌ها با استفاده از `HttpUtility.HtmlEncode` یا رمزنگاری خودکار Razor (سینتکس `@`).
– استفاده از عبارات منظم برای محدود کردن ورودی‌ها به کاراکترهای مجاز و جلوگیری از الگوهای مخرب.
– عدم اعتماد به اعتبارسنجی سمت کاربر؛ همیشه در سمت سرور اعتبارسنجی کنید. - جلوگیری از حملات Cross-Site Scripting (XSS)
– فعال‌سازی سیاست امنیتی محتوا (CSP) برای محدود کردن اسکریپت‌ها و منابع غیرمجاز. سربرگ‌های CSP را در `Web.config` یا میان‌افزار تنظیم کنید (مثلاً `default-src ‘self’`).
– استفاده از کمک‌کننده‌های HTML (مانند `@Html.TextBox`) به جای HTML خام برای اطمینان از رمزنگاری خودکار.
– اعتبارسنجی و رمزنگاری پارامترهای URL برای جلوگیری از حملات XSS مبتنی بر URL.
– تنظیم پرچم HttpOnly برای کوکی‌ها جهت جلوگیری از دسترسی اسکریپت‌های سمت کاربر. - جلوگیری از جعل درخواست بین‌سایتی (CSRF)
– استفاده از توکن‌های ضد جعل با افزودن `@Html.AntiForgeryToken()` در فرم‌ها و اعتبارسنجی با `[ValidateAntiForgeryToken]` در اکشن‌های POST.
– محدود کردن عملیات حساس به درخواست‌های POST و اجتناب از استفاده از GET برای عملیات تغییر وضعیت.
– پیاده‌سازی CAPTCHA برای فرم‌های حساس جهت اطمینان از اینکه درخواست‌ها از انسان‌ها هستند، نه ربات‌ها. - امن‌سازی احراز هویت
– پیاده‌سازی احراز هویت قوی با استفاده از ASP.NET Identity، OAuth یا OpenID Connect با سیاست‌های رمز عبور قوی و احراز هویت چندمرحله‌ای (MFA).
– استفاده از ذخیره‌سازی امن رمز عبور با هش و نمک (ASP.NET Identity این کار را به‌صورت پیش‌فرض انجام می‌دهد).
– عدم ذخیره رمزهای عبور به‌صورت متن ساده در پایگاه داده؛ اطمینان از هش شدن رمزها.
– اعتبارسنجی اطلاعات کاربر در هر درخواست و بررسی مجوز برای عملیات حساس.
– استفاده از HTTPS برای انتقال داده‌های مرتبط با احراز هویت (مانند اطلاعات ورود). - امن‌سازی مجوزدهی
– اعمال ویژگی [Authorize] به کنترلرها یا اکشن‌ها برای محدود کردن دسترسی به کاربران احراز هویت‌شده.
– پیاده‌سازی مجوزدهی مبتنی بر نقش یا سیاست برای اعمال اصل حداقل دسترسی.
– بررسی مجوز برای هر عملیات حساس جهت جلوگیری از دسترسی غیرمجاز.
– اجتناب از دور زدن مجوزدهی به دلیل تنظیمات نادرست نقش‌ها یا عدم بررسی. - جلوگیری از تزریق SQL
– استفاده از پرس‌وجوهای پارامتری یا ORM مانند Entity Framework برای اجتناب از رشته‌های SQL الحاقی.
– اعتبارسنجی و پاک‌سازی تمام ورودی‌های پایگاه داده.
– استفاده از رویه‌های ذخیره‌شده با انتخاب صریح ستون‌ها و تراکنش‌ها برای به‌روزرسانی/حذف. - امن‌سازی انتقال داده‌ها
– اجبار به استفاده از HTTPS با HSTS (امنیت انتقال سخت‌گیرانه HTTP) برای حفاظت از داده‌ها در حال انتقال. تنظیم در `Startup.cs` یا `Web.config`.
– غیرفعال کردن پروتکل‌های ناامن (مانند TLS 1.0، 1.1) و استفاده از TLS 1.2 یا بالاتر.
– رمزنگاری داده‌های حساس پیکربندی (مانند رشته‌های اتصال) با استفاده از `aspnet_regiis -pe`. - مدیریت امن نشست‌ها
– استفاده از کوکی‌های امن و HttpOnly برای مدیریت نشست و تنظیم زمان انقضای معقول برای نشست‌ها.
– چرخش دوره‌ای توکن‌های نشست برای کاهش خطر ربودن نشست.
– اجتناب از ذخیره داده‌های حساس در کوکی‌ها، فیلدهای مخفی یا رشته‌های پرس‌وجو. - مدیریت خطاها و ثبت وقایع
– پیاده‌سازی صفحات خطای سفارشی برای جلوگیری از افشای اطلاعات حساس (مانند ردپای پشته).
– ثبت امن خطاها بدون افشای جزئیات به کاربران.
– اطمینان از شکست امن با گرفتن خطاها و بازگرداندن تراکنش‌ها در صورت بروز خطا. - پیکربندی و استقرار
– قفل کردن `Web.config` با حذف بخش‌های غیرضروری و رمزنگاری قسمت‌های حساس.
– محدود کردن دسترسی به فایل‌های پیکربندی با استفاده از `HttpForbiddenHandler`.
– استفاده از حساب‌های با حداقل دسترسی برای اجرای فرآیندهای ASP.NET.
– مخفی کردن اطلاعات نسخه فریم‌ورک در سربرگ‌های HTTP برای کاهش سطح حمله. - جلوگیری از سایر آسیب‌پذیری‌ها
– جلوگیری از حملات هدایت باز با اعتبارسنجی پارامترهای `ReturnUrl`.
– محافظت در برابر حملات XXE با تنظیم `DtdProcessing` به `Prohibit` یا `Ignore` در `XmlTextReader`.
– امن‌سازی پاسخ‌های JSON با اجتناب از `JsonRequestBehavior.AllowGet` برای آرایه‌ها جهت جلوگیری از ربودن JSON.
– استفاده از تجزیه امن برای جلوگیری از جریان‌های داده مخرب. - آزمایش و نگهداری
– انجام آزمایش جعبه سیاه با شبیه‌سازی ورودی‌های مخرب و حملات DoS (مانند ابزار TinyGet).
– استفاده از اسکنرهای امنیتی (مانند OWASP ZAP، SonarQube) برای تحلیل جعبه سفید و سیاه.
– اجرای آزمایش نفوذ دوره‌ای و بازبینی کد برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها.
– به‌روزرسانی مداوم فریم‌ورک‌ها و کتابخانه‌ها برای رفع آسیب‌پذیری‌های شناخته‌شده. بسته‌های NuGet را مرتب بررسی کنید.
– نظارت بر تهدیدات OWASP Top 10 و به‌روزرسانی اقدامات امنیتی. - رعایت و آموزش
– رعایت مقررات مانند GDPR، HIPAA یا PCI-DSS بسته به حوزه برنامه.
– آموزش توسعه‌دهندگان در مورد شیوه‌های کدنویسی امن و تهدیدات جدید.
توصیه‌های اضافی
– استفاده از ویژگی‌های داخلی ASP.NET مانند اعتبارسنجی درخواست و مدیریت هویت برای امنیت قوی.
– پیروی از راهنماهای OWASP (مانند سری تقلب‌نامه‌های OWASP) برای شیوه‌های امنیتی جامع.
– مراجعه به مستندات امنیتی مایکروسافت برای راهنمایی خاص ASP.NET Core.
– استفاده از ابزارهای شخص ثالث مانند Escape DAST برای اسکن خودکار آسیب‌پذیری‌ها.
نکات
– این چک‌لیست برای ASP.NET MVC است اما با تنظیمات جزئی (مانند میان‌افزار برای HSTS/CSP در Core) برای ASP.NET Core MVC نیز قابل‌استفاده است. برای راهنمایی خاص Core، به Microsoft Learn مراجعه کنید.
– تهدیدات را بر اساس OWASP Top 10 اولویت‌بندی کنید تا ابتدا روی آسیب‌پذیری‌های با تأثیر بالا تمرکز کنید.
– همیشه اقدامات امنیتی را در محیط آزمایشی قبل از استقرار در تولید آزمایش کنید.
برای اطلاعات بیشتر، به منابع مانند تقلب‌نامه امنیتی OWASP .NET، Microsoft Learn یا راهنمای CSP Syncfusion مراجعه کنید.
